Sebastian Chrostowski
Gmina Grabówka, znajdująca się w powiecie białostockim, powstała 1 stycznia 2025 roku. Utworzono ją z części dotychczasowej gminy Supraśl. W skład nowej gminy wchodzą:
- Zaścianki,
- Sobolewo,
- Grabówka,
- Henrykowo,
- Sowlany.
Zgodnie z piątkowym rozporządzeniem premiera, które ukazało się w Dzienniku Ustaw RP, wybory na wójta Grabówki a także do rady gminy zarządzono na niedzielę 16 marca. Rada ma liczyć 15 radnych. Z kalendarza wyborczego zamieszczonego razem z rozporządzeniem wynika, że do 30 stycznia komisarz wyborczy przyjmuje zgłoszenia kandydatów na członków gminnej komisji wyborczej. Ma być ona powołana do 4 lutego. Kandydaci na radnych mają czas na zgłaszanie się do gminnej komisji wyborczej do 10 lutego, natomiast kandydaci na wójta - do 20 lutego. Kampania wyborcza będzie trwała od 1 marca do 14 marca (do godz. 24), a wybory odbędą się 16 marca w godz. 7-21. Na stronie białostockiej delegatury Krajowego Biura Wyborczego ukazały się postanowienia komisarza wyborczego, co do podziału gminy na okręgi wyborcze, a także obwody głosowania. Obecnie, do czasu wyborów władz, obowiązki wójta i rady gminy Grabówka jednocześnie pełni - dotychczasowa pełnomocnik ds. gminy wyznaczona przez premiera - Ewa Bończak-Kucharczyk.
Pierwotnie gmina Grabówka miała powstać z początkiem 2016 roku, ale ówczesny rząd PiS premier Beaty Szydło uchylił decyzję poprzedników. Wydane na kilka dni przed końcem 2015 r. rozporządzenie rządu PiS uchylające decyzję o utworzeniu tej gminy zaskarżyła wówczas do Trybunału Konstytucyjnego grupa posłów Platformy Obywatelskiej. W 2017 r. TK wskazał, że w procedurze przygotowania tego rozporządzenia nie przeprowadzono konsultacji i uznał je za niezgodne z konstytucją i z ustawą o samorządzie gminnym. Gmina Grabówka wtedy jednak nie powstała.
Utworzony po ostatnich wyborach rząd koalicyjny wrócił do decyzji o utworzeniu tej gminy. Rozporządzenie Rada Ministrów przyjęła 1 października 2024 r. Przeciwko tym planom protestują władze gminy Supraśl i część mieszkańców; wspierają ich posłowie PiS.
Obecnie wniosek do TK o stwierdzenie nieważności utworzenia nowej gminy Grabówka poprzez wydzielenie jej z gminy Supraśl skierowali w grudniu 2024 r. posłowie PiS.
Jak uzasadniał wówczas szef PiS w woj. podlaskim Jacek Sasin w nagraniu opublikowanym w mediach społecznościowych, rząd PO i lokalni działacze związani z PO postanowili zniszczyć dobrze prosperującą gminę Supraśl i zmniejszyć jej możliwości rozwojowe. Decyzję o utworzeniu nowej gminy ocenił jako "skrajnie arbitralną, ignorującą głos mieszkańców". W tym samym nagraniu burmistrz Supraśla Radosław Dobrowolski mówił, że to kroki w obronie samorządu i praworządności.
Przeciwnicy podziału gminy Supraśl chcieli przed wakacjami w 2024 roku zorganizować nowe referendum w tej sprawie. Zebrano podpisy pod wnioskiem o takie referendum, a radni Supraśla przyjęli uchwałę w sprawie jego organizacji. Ostatecznie do niego nie doszło, bo prawnicy urzędu wojewódzkiego ocenili pod względem prawym, że referendum jest bezprzedmiotowe, a ponadto uchwała o organizacji referendum była podjęta z istotnym naruszeniem prawa.
Referendum w gminie Supraśl w sprawie jej podziału już raz się odbyło; stało się to w 2015 r. Było formalnie ważne. Przeciwko podziałowi opowiedziało się 55 proc. głosujących, ale w miejscowościach, które miałyby wejść w skład nowej gminy, zdecydowana większość głosujących opowiedziała się za podziałem.
Od 1 stycznia nowa sytuacja jest także w gminie Supraśl, gdzie z mocy prawa rozwiązaniu uległa rada miejska, bo w związku z nową gminą Grabówka wygaszono mandaty 8 radnych. Na razie nie ma dalszych decyzji w tej sprawie.
